در هفته گذشته، اقتصاد جهانی تحت تأثیر تنش‌های تجاری فزاینده، به‌ویژه بین ایالات‌متحده، چین، کانادا و مکزیک قرار گرفته است.

ایالات‌متحده:

در تاریخ ۲ آوریل ۲۰۲۵، رئیس‌جمهور دونالد ترامپ روز "روز آزادی" را اعلام کرد و سیستم تعرفه‌ای دو مرحله‌ای گسترده‌ای را معرفی کرد. این شامل تعرفه ۱۰ درصدی بر تمامی واردات از کشورهای مختلف و همچنین تعرفه‌های "متقابل" خاص برای حدود ۶۰ کشور بود که سیاست‌های تجاری غیرمنصفانه‌ای داشتند. این اقدامات به منظور کاهش کسری تجاری ایالات‌متحده طراحی شده و باعث نوسانات شدید در بازار شده است.

چین:

در واکنش به تعرفه‌های ایالات‌متحده، چین تعرفه ۳۴ درصدی بر تمامی کالاهای وارداتی از ایالات‌متحده اعمال کرده است که از ۱۰ آوریل ۲۰۲۵ اجرایی می‌شود. دولت چین این اقدامات را به عنوان "قلدری یک‌جانبه" محکوم کرده و وعده داده است که تا آخرین لحظه برای حفاظت از منافع اقتصادی خود مبارزه خواهد کرد. این تحولات نگرانی‌هایی را در مورد یک رویارویی طولانی‌مدت اقتصادی و بی‌ثباتی احتمالی بازار جهانی ایجاد کرده است.

کانادا و مکزیک:

پس از اعمال تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر واردات از کانادا و مکزیک توسط ایالات‌متحده، هر دو کشور اقدام به پاسخ متقابل کرده‌اند. کانادا تعرفه‌های ۲۵ درصدی را بر کالاهایی به ارزش ۲۰.۶ میلیارد دلار از ایالات‌متحده اعمال کرده است که شامل فولاد، آلومینیوم و دیگر محصولات می‌شود. مکزیک نیز برنامه‌هایی برای اعمال تعرفه‌های خود اعلام کرده است، اما جزئیات و زمان‌بندی آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است. این اقدامات باعث اختلال در روابط تجاری و زنجیره‌های تأمین در شمال آمریکا شده است.

تأثیرات بازار جهانی:

تنش‌های تجاری منجر به نوسانات شدید در بازارهای مالی جهانی شده است. در تاریخ ۷ آوریل ۲۰۲۵، بورس‌های ایالات‌متحده با کاهش شدید مواجه شدند و شاخص داو جونز صنعتی در ابتدای روز ۱, ۳۰۰ واحد کاهش یافت، که به دلیل ابهامات موجود در سیاست‌های تجاری بود. اگرچه بخشی از کاهش جبران شد، اما بازار در نهایت با کاهش ۳۴۹ واحد (۰.۹ درصد) بسته شد. واکنش‌های مشابهی در بازارهای بین‌المللی مشاهده شد، به طوری که شاخص نیک‌کی ژاپن تقریباً ۸ درصد کاهش یافت و شاخص بورس کانادا (TSX) در یک روز ۴.۸ درصد کاهش یافت.

به طور کلی، هفته گذشته شاهد تشدید تنش‌های تجاری میان ایالات‌متحده و چین بودیم که نگرانی‌های زیادی درباره ثبات اقتصادی جهانی ایجاد کرده است. این وضعیت همچنان در حال تحول است و اثرات بلندمدت آن بستگی به واکنش‌های دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی در هفته‌های آینده خواهد داشت.

اتحادیه اروپا

اتحادیه اروپا پیشنهاد یک توافق «صفر در مقابل صفر» برای حذف تعرفه‌های متقابل روی کالاهای صنعتی مانند مواد شیمیایی، داروسازی و خودروها را ارائه کرد. اما رئیس‌جمهور ترامپ این پیشنهاد را رد کرد و آن را ناکافی برای حل کسری تجاری ایالات‌متحده با اتحادیه اروپا دانست. وی بر رویکرد «آمریکا اول» تاکید کرد و خواستار تعرفه‌های دائمی یا توافقات منصفانه شد.

این تحولات نگرانی‌هایی درباره فشارهای تورمی بالقوه و خطر جنگ تجاری جهانی به همراه داشته است. یانیس استورناراس، یکی از مقامات بانک مرکزی اروپا هشدار داد که افزایش تورم ناشی از تعرفه‌های ایالات‌متحده ممکن است باعث تأخیر در عادی‌سازی سیاست‌های پولی منطقه یورو شود. وی اشاره کرد که افزایش انتظارات تورمی ممکن است تلاش‌های فعلی برای عادی‌سازی سیاست‌ها را مختل کرده و به شرایط مالی و رشد اقتصادی آسیب بزند.

گزارش اخیر بانک مرکزی اروپا پیش‌بینی‌های رشد اقتصادی را برای سال‌های ۲۰۲۵ (۰.۹ درصد)، ۲۰۲۶ (۱.۲ درصد) و ۲۰۲۷ (۱.۳ درصد) کاهش داده است. این کاهش‌ها به دلیل ضعف صادرات و ادامه ضعف سرمایه‌گذاری، بخشی به دلیل عدم قطعیت‌های بالا در سیاست‌های تجاری است. با این حال، انتظار می‌رود که افزایش درآمد واقعی و کاهش اثرات افزایش‌های گذشته نرخ‌ها به پشتیبانی از تقاضا کمک کند.

نگرانی‌های اقتصادی:

اقتصاددانان هشدار می‌دهند که تعرفه‌های فزاینده می‌تواند منجر به تورم، کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش خطر رکود جهانی شود. نمونه‌هایی از تاریخ مانند قانون تعرفه اسموت-هالی در سال ۱۹۳۰ نشان می‌دهند که تعرفه‌های گسترده می‌توانند رکود اقتصادی را تشدید کنند. این وضعیت نگرانی‌هایی در مورد یک "زمستان اقتصادی هسته‌ای" ایجاد کرده است که تاثیرات منفی قابل توجهی بر تجارت جهانی و رشد اقتصادی خواهد داشت.

ایران:

ایالات‌متحده و ایران اعلام کرده‌اند که از روز شنبه، مذاکرات هسته‌ای را آغاز خواهند کرد. این مذاکرات به‌عنوان یک لحظه دیپلماتیک حیاتی تلقی می‌شوند، زیرا رئیس‌جمهور ترامپ در پی محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران و احتمالاً تقویت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است که در دوره اول خود آن را لغو کرده بود. ترامپ تأکید کرده است که این مذاکرات مستقیم خواهند بود، در حالی که وزیر امور خارجه ایران، عباس عراقچی، اظهار داشته که این مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان برگزار خواهند شد.

هدف ایران از این مذاکرات، دستیابی به کاهش تحریم‌ها و حفظ اجزای کلیدی برنامه هسته‌ای خود است، در حالی که ترامپ هشدار داده است که در صورت شکست دیپلماسی، اقدام نظامی را مدنظر قرار خواهد داد. عباس عراقچی، اعلام کرده است که ایران آماده است در صورت لغو تحریم‌ها و تأمین حقوق مردم ایران، به مذاکرات غیرمستقیم با ایالات‌متحده بپردازد.

این مذاکرات در عمان برگزار خواهد شد و اولین گفت‌وگوهای هسته‌ای در دوران ترامپ محسوب می‌شوند. رفع تحریم‌های تجاری می‌تواند قیمت تمام شده کالا را در ایران کاهش داده و ارز آوری را افزایش و ارزبری را کاهش دهد و از این طریق دولت دست به اصلاحات مهم اقتصادی زده و افزایش رفاه مردم را فراهم نماید.