به گزارش روز پنجشنبه گروه علمی آژانس خبری کارآفرینان اقتصاد از شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه به تعبیر منشور روحانیت حضرت امام خمینی (ره) اشاره کرد و گفت: اگرچه منشور روحانیت امام راحل بیشتر متوجه روحانیت بود، اما پیام مقام معظم رهبری به همایش «یکصدمین سال‌گشت بازتأسیس حوزه علمیه قم» در روز گذشته، به طور مشخص به حوزه علمیه و نهاد آن توجه دارد و به توصیف وضع موجود حوزه می‌پردازد.
وی تاریخچه حوزه علمیه قم و طلوع آن را در شرایط نابسامان یادآور شد که این طلوع دستاوردهای بسیاری از جمله رسیدن به قله‌های علمی و انقلاب اسلامی را به همراه داشت.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، محور اصلی پیام رهبر انقلاب را تبیین چیستی حوزه علمیه دانست و با استناد به آن تاکید کرد: حوزه علمیه مجموعه‌ای از علم، تربیت و کارکردهای اجتماعی و سیاسی به شمار می‌رود و تصور تنها به حوزه به عنوان مرکز علمی و پژوهشی تصوری نادرست است.
وی در تشریح ابعاد پنج‌گانه حوزه علمیه از منظر رهبر انقلاب گفت: حوزه علمیه باید یک مرکز علمی با تخصص‌های معین، مرکز تربیت نیروهای مهذب، خط مقدم جبهه تقابل با تهدیدات دشمن، مرکز تولید اندیشه اسلامی در باب نظام‌های اجتماعی اسلام و مرکز نوآوری تمدنی و آینده‌نگری باشد و علم بدون تربیت و تهذیب یا تهذیب بدون عالم و دانش، بدون شک برای حوزه علمیه خطا محسوب می‌شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی هشت توصیه رهبر معظم انقلاب در این پیام را از جمله الزامات پیش‌روی حوزه‌های علمیه برای تحقق افق ترسیم شده توسط ایشان دانست و گفت: حوزه در این مدت در تولید تخصص‌های مختلف و مقابله با تهدیدات دشمنان رشد چشمگیری داشته است.
خسروپناه سیر تکاملی حوزه علمیه از زمان بازتاسیس توسط مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی تا به امروز را شاخصی برای ارزیابی عملکرد حوزه دانست و افزود: توسعه کمی و کیفی مجلات علمی و پژوهشی و آثار متعدد در زمینه‌های مختلف، نشان‌دهنده رشد حوزه در ابعاد پنج‌گانه‌ای است که رهبر معظم انقلاب در پیام اخیر خود به آن اشاره کردند، حوزه علمیه در ابتدا محدود به دروس فقه و اصول بود که امروز رشته‌های تخصصی متنوعی از جمله تفسیر، کلام، حدیث، تاریخ، علوم اجتماعی و علوم انسانی را شاهد هستیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، تربیت نیروی مهذب را از هویت‌های اصلی حوزه علمیه برشمرد و افزود: تقید طلاب به تهجد، سحرخیزی، نافله شب و اعتکاف نشان می‌دهد که حوزه در این زمینه نیز موفق عمل کرده است.
حوزه علمیه هنوز نتوانسته نظام‌های اجتماعی را به طور کامل مدون کند
خسروپناه در بخش دیگری به خلاء موجود در حوزه نظام‌سازی اجتماعی پرداخت و گفت: حوزه علمیه هنوز نتوانسته نظام‌های اجتماعی را به طور کامل مدون کند اگرچه بسترهای لازم در فقه و فلسفه شکل گرفته و فقه‌های مضاف و فلسفه‌های مضاف در حال توسعه هستند، اما هنوز در این زمینه نیازمند تلاش بیشتر هستیم، اکنون زمان برداشتن گام‌های بعدی برای تدوین نظام تعلیم و تربیت اسلامی و ارائه الگوی حکمرانی منطبق با ارزش‌های اسلامی است.
وی بر اهمیت بعد پنجم حوزه از منظر رهبر انقلاب، یعنی مرکز نوآوری تمدنی و آینده‌نگری لازم اشاره کرد و افزود: در این حوزه دچار عقب ماندگی هستیم و نیازمند تحول جدی در رویکردها و برنامه‌ریزی‌ها هستیم، اگرچه مقدمات و مبادی تمدن‌سازی از جمله دانش، معرفت، فلسفه، فقه، علم و مقاومت را داریم، اما نمی‌توانیم ادعا کنیم به تمدن نوین اسلامی رسیده‌ایم. برای رسیدن به این هدف، نیازمند آینده‌نگری و برنامه‌ریزی دقیق و مدون هستیم.
تفکیک حوزه علمیه و حوزه انقلابی نادرست است
استاد فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با هشدار نسبت به تفکیک بین حوزه علمیه و حوزه انقلابی، تاکید کرد: این تفکیک یک دوگانه غلط است. حوزه علمیه، حوزه انقلابی است و حوزه انقلابی، حوزه علمی است. حوزه اگر کارکرد سیاسی و اجتماعی نداشته باشد، از مسیر اصلی خود خارج شده است. تاریخ نشان داده که عالمان همواره نقش مهمی در تحولات اجتماعی و سیاسی ایفا کرده‌اند و این نقش باید در عصر حاضر نیز تداوم یابد.
وی پیام رهبر معظم انقلاب را فرصتی مغتنم برای تحول و ارتقای حوزه‌های علمیه دانست و ابراز امیدواری کرد که با همت و تلاش فضلا و طلاب، این پیام به عنوان چراغ راه، مسیر حوزه را در گام دوم انقلاب روشن سازد.
سرعت تحولات از تلاش‌های حوزه علمیه بیشتر است
همچنین عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی هم به بررسی پیام اخیر رهبر انقلاب اسلامی خطاب به حوزه‌های علمیه پرداخت و گفت: این نهاد دینی در مدت ۴۰ سال گذشته همواره همگام با تحولات جامعه پیش رفته و توانسته است پاسخگوی نیازهای زمان خود باشد.
حجت‌الاسلام حمید پارسانیا گفت: تحولات همواره با خود انتظارات و توقعات جدیدی به همراه می‌آورند و حوزه باید بیش از این پا به پای افق‌های پیش روی حرکت کند که اگر نکند، یک وقفه جدی ایجاد خواهد شد.
حوزه‌های علمیه نهادی پویا
وی حوزه‌های علمیه را نهادی پویا و در حال حرکت دانست که توقف در مسیر تحول برای آن مضر است و گفت: در شرایط کنونی حوزه‌های علمیه در سطحی بالاتر و در مواجهه با تاریخ معاصر جهان و فلسفه‌های مدرن قرار دارند، هم باید به شبهات پاسخ دهند و هم افق‌های جدیدی بگشایند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهارداشت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و لزوم ایجاد نظام سیاسی و اجتماعی مبتنی بر فقه، حوزه‌های علمیه با چالش‌های جدیدی مواجه شده‌اند و باید در زمینه تدوین نظام‌های اجتماعی بر اساس فقه اسلامی تلاش بیشتری کنند.
نهادهای علمی از قالب‌های تاریخی خارج شوند
پارسانیا بر پویایی حوزه‌های علمیه و حرکت همگام با تحولات تاکید کرد و گفت: حوزه علمیه در مشروطه و انقلاب اسلامی نقش‌آفرینی کرده و نیازهای جدیدی را پاسخ داده است، اما سرعت تحولات و حجم نیازها آن‌قدر زیاد است که دائم به هشدار، افق‌گشایی و ترسیم مسیر نیاز دارد. حوزه‌های علمیه در شرایطی بسط می‌یابند که شیرازه امور فرهنگی و تاریخی جهان اسلام و ایران دگرگون شده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اذعان به نقش‌آفرینی حوزه‌ها در انقلاب اسلامی و تحولات پس از آن، تصریح کرد: حوزه به قدر حضور و تحولاتی که داشته، کار نظری خود را انجام داده و توقعاتی را هم ایجاد کرده است، اما در این میدان به تنهایی حرف اول و آخر را نمی‌زند.
پارسانیا با یادآوری شرایط خفقان قبل از انقلاب، گفت: در آن دوران که درس‌ها باید شبانه برگزار می‌شد و طلاب و فضلا مجبور به پناه بردن به خارج از شهرها بودند، همین شرایط فشاری، زمینه رویش و شکوفایی حوزه را فراهم کرد. این یکی از نمونه‌های تقدیر الهی بود که در سختی‌ها، زمینه تحول فکری و اجتماعی فراهم شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی روز گذشته ۱۷ اردیبهشت ماه در پیامی به همایش «یکصدمین سال‌گشت بازتاسیس حوزه علمیه قم»، ضمن تبیین عناصر و کارکِردهای گوناگون حوزه به بیان الزامات تحقق یک «حوزه پیشرو و سرآمد» که نوآور، بالنده، به‌روز، پاسخگوی مسائل نوپدید، مهذّب، دارای روحیه پیشرفت و مجاهدت و هویت انقلابی و همچنین مستعد برای طراحی نظامات اداره جامعه است، پرداختند و تاکید کردند: مهمترین وظیفه حوزه «بلاغ مبین» است که از برترین مصادیق آن ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدّن نوین اسلامی و تبیین و ترویج و فرهنگ‌سازی آن در جامعه است.
دیدگاه خود را بیان کنید