به گزارش خبرنگار آژانس خبری کارآفرینان اقتصاد، پژوهشکده اکولوژی خزر به عنوان تنها نماینده ایران در کمیسیون مشترک حفاظت و بهره برداری بهینه از منابع زنده آبی و مدیریت ذخایر دریای خزر در کنار پنج کشور حاشیه این دریاچه بزرگ دنیا محسوب می شود و ۶ ماموریت مهم شامل تعیین نقاط حساس شیلاتی، مکانهای مناسب استقرار قفس های دریایی، ظرفیت برد دریا جهت رهاسازی بچه ماهیان سفید، تعیین مکانهای آلوده دریای خزر، امنیت غذایی و سلامت محصولات شیلاتی از منظر آلودگی دریایی و شناسایی و کنترل عوامل تهدید کننده و مهاجم زیستی منابع آبی را برعهده دارد.

مروری بر فعالیت ها و دستاوردهای پژهشکده اکولوژی خزر نشان می دهد که همزمان با تعطیل شدن این مرکز اجرای ۱۷ طرح و پروژه های تحقیقاتی در راستای شورای راهبردی شیلات ایران (۱۴۰۵-۱۴۰۳) به مخاطره می افتد، همچنین عدم انجام آنالیز نمونه های طرح ها و پروژه های حاکمیتی ماهیان استخوانی و کیلکا و عدم ارایه گزارش به کمیسیون منابع زنده دریای خزر با کشورهای حاشیه دریای خزر (۱۴۰۴-۱۴۰۳) نیز از دیگر تبعات آن است.

اجرای ۱۸ طرح و پروژه حاکمیتی و توسعه ای با سازمان ها و دستگاه های دولتی (۱۴۰۵-۱۴۰۳)، اجرای کیفیت سنجی آب توازن کشتی (بیوتروریسم) در بندر امیرآباد (قرارداد با سازمان بنادر در سال ۱۴۰۴)، انجام کیفیت سنجی سدهای ژاوه و خرسان ۳ (۱۴۰۴-۱۴۰۳)- قرارداد ۴ میلیاردی با شرکت منابع آب و توزیع نیروی ایران)، اجرای طرح ارزیابی زیست محیطی پرورش میگو در منطقه بهشهر (۱۴۰۴-۱۴۰۳)-قرارداد با اداره کل شیلات مازندران و انجام طرح نرماتیو ماهی آزاد در قفس های دریایی آبهای ایرانی دریای خزر (۱۴۰۴-۱۴۰۳)-قرارداد با اداره کل شیلات مازندران از دیگر برنامه های در دست اجرای این پژوهشکده است که با حکم قضایی و خلع ید این مرکز، برنامه های آن به مخاطره افتاده است.

یکی دیگر از تبعات و آسیب های تعطیلی پژوهشکده اکولوژی خزر خطر از بین رفتن پنج هزار نمونه ارزشمند ژنتیکی شامل DNA و بافت گونه های مختلف آبزیان حوزه دریای خزر (جمع آوری شده طی سه دهه- بعنوان ذخیره ژنتیکی آبزیان کشور) گنجینه ای بی بدیل که احیا دوباره اش هرگز ممکن نیست، ‌است.

اهمیت تداوم فعالیت پژوهشکده اکولوژی خزر به لحاظ ارتباطات بین‌المللی نیز بسیار مهم است چراکه این پژوهشکده عضو کمیسیون حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع زنده آبی و مدیریت ذخایر مشترک دریای خزر، متشکل از پنج کشور حاشیه دریای خزر (ایران، روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان)، عضو کنوانسیون تهران (متشکل از کشورهای حاشیه دریای خزر در حفظ حقوق زیست محیطی دریای خزر و پروتکل‌های مشکلات زیست محیطی)، عضو اتحادیه دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی دولتی کشورهای حاشیه دریای خزر، تنظیم طرح‌های تحقیقاتی مشترک با کشورهای روسیه و قزاقستان در سال جاری میلادی، طرح مشترک ایران و روسیه در خصوص پایش شانه‌دار مهاجم دریای خزر (بیوتروریسم) شانه‌دار مهاجم سبب کاهش صید کیلکا ماهیان از ۹۰ هزار تن به ۲۰هزار تن شده است و طرح مشترک با FAO در خصوص ارزیابی اقتصادی - اجتماعی صید کیلکا ماهیان دریای خزر را دنبال می کند.

محورهای مهم فعالیت های تحقیقاتی پژوهشکده اکولوژی خزر

بررسی ها نشان می دهد که این پژوهشکده دستاوردهای قابل توجهی در بخش های بیولوژی و ارزیابی ذخایر آبزیان، آبزی پروری، ‌زیست فناوری و بهداشت و بیماری های آبزیان نیز بدست آورده است.

یکی از مهمترین دستاورد اکولوژی خزر طرح پژوهشی پیشگیری از ورود گونه های غیر بومی و مهاجم و آلاینده های زیستی به دریای خزر است، آسیبی که سبب کاهش محسوس و تا ۸۰ درصدی صید ماهی کیلکا در خزر شد.

تعیین روند تغییرات شاخص‌های زیستی و زی‌توده ماهیان استخوانی و کیلکا، تعیین سقف قابل برداشت سالانه از ذخایر در راستای صید مسئولانه و بهره‌برداری پایدار، تعیین ضوابط و معیارهای برداشت اصولی از ذخایر از فعالیت های حاکمیتی در بخش بیولوژی و ارزیابی ذخایر آبزیان محسوب می شود.

همچنین امکان سنجی پرورش ماهی در قفس شناور در منطقه جنوبی خزر، انتخاب گونه مناسب برای پرورش (معرفی گونه بومی ماهی آزاد دریای خزر) و معرفی مکان های مناسب جهت استقرار قفس در دریای خزر از دستاورد های بخش آبزی پروری این پژوهشکده است.

اکولوژی منابع آبی خزر

ماموریت مهم دیگر پژوهشکده اکولوژی خزر پایش منابع آبی است، این مرکز همواره نسبت به تعیین نقاط حساس شیلاتی، مکانهای مناسب استقرار قفس های دریایی، ظرفیت برد دریا جهت رهاسازی بچه ماهیان سفید تعیین مکانهای آلوده دریای خزر، امنیت غذایی و سلامت محصولات شیلاتی از منظر آلودگی دریایی و شناسایی و کنترل عوامل تهدید کننده و مهاجم زیستی منابع آبی را مورد بررسی قرار می دهد.

معرفی میگو وانامی به صنعت آبزی پروری استان مازندران

انجام طرح پژوهشی پرورش میگو از گونه وانامی و نتایج بدست آمده از آن در مازندران نشان می دهد که این خطه شمالی ظرفیت و فرصت استثنایی در این بخش دارد. طبق نتایج این طرح تحقیقاتی استفاده بهینه از ۶هزارهکتار زمین هـای شور و غیر زراعی در منطقه بهشهر سبب می شود تا علاوه بر ایجاد اشتغالزایی به اقتصاد منطقه با قابلیت بازده مناسب و در کوتاه مدت قابل اجرا است.

امکان صادرات محصول و ارزآوری تولید محصول میگو وانامی در مازندران از دیگر مزیت های پرورش این آبزی است.

استمرار فعالیت صیادی، فرصت‌های شغلی و تامین معیشت برای بیش از ۱۰ هزار نفر صیاد در سواحل دریای خزر، ارائه برنامه مناسب تثبیت ذخایر و صیدوکمک به حفظ اشتغال صیادان، صید سالانه حدود ۱۵ هزار تن ماهیان استخوانی و حدود ۲۰ هزار تن کیلکا ماهیان در سواحل ایرانی که طبق آمار فقط در سال ۱۴۰۲ سبب ایجاد درآمد به ارزش بیش از حدود ۵.۵ همت شده است، از دیگر برنامه های سالانه این مرکز محسوب می شود.

زیست فناوری

یکی دیگر از فعالیت های حاکمیتی پژوهشکده اکولوژی خزر در بخش زیست فناوری است، تولید محصولات ارگانیک شیلاتی و کشاورزی با سیستم آلگی فلاک پونیک بمنظور افزایش بهروری آب از جمله طرح های اجرای شده در این بخش است.

مزایا و توجیه اقتصادی این دستاوردهای پژوهشی شامل صرفه جویی ۹۰ درصدی در مصرف آب، افزایش ۲۵-۱۷ برابری تولید ماهی، عدم استفاده از کودهای شیمیایی و دامی، اشتغالزایی و ایجاد فعالیت اقتصادی با بازدهی کوتاه مدت، امکان صادرات محصول و ارزآوری، تولید متراکم آبزیان در واحد سطح و تولید انواع سبزیجات در کنار پرورش ماهی و جلبک است.

بهداشت و بیماری های آبزیان نیز یکی دیگر از طرح های پژوهشی اکولوژی خزز است که دستاوردهای بی نظیری در این بخش بدست آمده است، معرفی گیاهان داروئی بومی استان مازندران به عنوان محرک رشد و ایمنی به صنعت آبزی پروری (با تاکید بر گیاه آقطی یا پیلم یا پلهم در گویش مازنی)، افزایش رشد و مقاومت در برابر عوامل عفونی در ماهیان پرورشی، کاهش خسارات ناشی از تلفات و دارو درمانی، افزایش بهره وری و ارتقا امنیت غذائی و پیشگیری از خسارت اقتصادی به میزان ۲ همت به صنعت آبزی پروری کشور از نتایج و دستاوردهای یکی از طرح های تحقیقاتی پژوهشکده اکولوژی خزر مستقر در ساری است.

به گزارش آژانس خبری کارآفرینان اقتصاد، بر اساس حکم دادگاه عمومی و حقوقی ساری، پژوهشکده اکولوژی خزر واقع در فرح‌آباد شهرستان ساری از ۲۵ فروردین امسال پلمب شد. این حکم به دنبال شکایت پنج فرد صادر شده که مدعی مالکیت ۱۶.۵ هکتار از اراضی پژوهشکده هستند.

اگرچه دادستان ساری و شخص استاندار مازندران نیز پیگیر حفظ پژوهشکده اکولوژی خزر در منطقه فرح آباد ساری هستند، اما پژوهشکده اکولوژی خزر با حکم دادگاه عمومی و حقوقی ساری، به دلیل اختلاف مالکیت ۱۶.۵ هکتار زمین، پلمب شد.

باتوجه به مطالب ارائه شده متوقف شدن تمامی فعالیتهای تحقیقاتی این پژوهشکده علاوه بر لطمات و صدمات بر تجهیزات آزمایشگاهی و بانکهای زیستی موجود، تاثیر منفی بر عملکرد علمی – پژوهشی این پژوهشکده دارد، بنابراین محققان این پژوهشکده تقاضا دارند تا شرایطی فراهم شود تا بتواند فعالیتهای ضروری تحقیقاتی انجام دهند تا تبعات منفی پیش آمده به حداقل ممکن کاهش یابد.