گروه جامعه آژانس خبری کارآفرینان اقتصاد- پویش «نه به تصادف» با هدف آگاه‌سازی و هشدار عمومی در اسفند ۱۴۰۳ آغاز شد. وزارت بهداشت متولی آغاز این جریان شد و مرحله نخست آن در تعطیلات نوروز اجرایی شد؛ این پویش بیش از آنکه دنبال اصلاح جاده یا خودرو باشد، بر توجه دادن جامعه به نقش انسان در ایمنی سفر متمرکز بود. با این حال، مرگ‌ها ادامه یافت.
آمارها نشان می‌دهد با وجود همه تلاش‌های انجام‌شده و هشدارهایی که از اسفند ۱۴۰۳ در قالب پویش «نه به تصادف!» به مسئولان و جامعه داده شد، متأسفانه در نوروز ۱۴۰۴، یعنی از ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا پایان روز ۱۶ فروردین ۱۴۰۴، میزان مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات رانندگی بیش از ۸ درصد افزایش یافته است، این ارقام به‌روشنی نشان می‌دهند که هنوز در آغاز راه کاهش تصادفات جاده‌ای قرار داریم.
براساس اعلام سازمان پزشکی قانونی، در نوروز امسال، هزار و ۱۷۹ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند که از مجموع فوت شدگان ۹۰۸ نفر مرد و ۲۷۱ نفر زن بودند.
اینکه بگوییم جاده و خودرو مقصر هستند، بیراه نیست اما واقعیت تلخ‌تر این است که عامل انسانی، در بیش از ۸۰ درصد تصادفات نقش اصلی دارد؛ از سرعت غیرمجاز گرفته تا خستگی، بی‌احتیاطی و حتی اعتماد به نفس کاذب راننده پشت فرمان. تا زمانی که رفتار انسان در جاده تغییر نکند، چیزی تغییر نخواهد کرد.
ضرورت برنامه‌ریزی راهبردی برای کاهش تلفات جاده‌ای
معاون عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر با تأکید بر اینکه بروز حوادث رانندگی نتیجه هم‌افزایی سه عامل «خودرو»، «جاده» و «انسان» است، افزود: کاهش پایدار تلفات جاده‌ای مستلزم تدوین برنامه‌های راهبردی، آموزش فراگیر و فرهنگ‌سازی مؤثر در لایه‌های مختلف جامعه است.
محمد کبادی با اشاره به اینکه برای کاهش تصادفات، نمی‌توان صرفاً به یک عامل تمرکز کرد، گفت: خودرو، انسان و جاده، سه عامل اصلی تأثیرگذار در حوادث جاده‌ای هستند که هر کدام به‌تنهایی و در تعامل با یکدیگر می‌توانند زمینه‌ساز بروز سانحه شوند؛ بنابراین برای هر سه باید برنامه‌ریزی راهبردی، مطالعات علمی و پایش مستمر آماری وجود داشته باشد.
وی با بیان اینکه عامل انسانی نقش پررنگی در بروز حوادث دارد، افزود: حتی اگر خودرو در بالاترین سطح استاندارد باشد، استفاده ناصحیح از آن توسط راننده می‌تواند به فاجعه منتهی شود. راننده‌ای که در شرایط خستگی یا خواب‌آلودگی رانندگی می‌کند، صرف‌نظر از کیفیت خودرو یا وضعیت جاده، جان خود و سرنشینان را به خطر می‌اندازد.
دنیا به سمت ارتقای مسئولیت اجتماعی می رود
معاون عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر خاطرنشان کرد: در دنیا تمرکز آموزش‌ها به‌سمت ارتقای مسئولیت اجتماعی رانندگان رفته است؛ یعنی آگاهی‌بخشی نه فقط به راننده، بلکه به خانواده و سرنشینان خودرو نیز صورت می‌گیرد. اگر کودکی که در خودرو نشسته است، آموزش دیده باشد، ممکن است با یک تذکر ساده مانع از ادامه رانندگی پرخطر والدین خود شود.
کبادی با اشاره به اینکه صرف افزایش جرایم رانندگی اثرگذاری محدودی دارد، تصریح کرد: اعمال جریمه ممکن است در کاهش سرعت مؤثر باشد اما در حوزه‌هایی مانند نقص فنی خودرو، خستگی راننده یا بی‌توجهی به هشدارهای هواشناسی، کارایی چندانی ندارد؛ بنابراین نیاز به بازنگری ریشه‌ای در شیوه‌های پیشگیری داریم.
وی یادآور شد: پیش از شروع تعطیلات شاهد وقوع حادثه‌ای تلخ در استان کرمان بودیم که به جان‌باختن شماری از دانش‌آموزان استعدادهای درخشان انجامید. اینکه عامل حادثه بی‌دقتی بود یا نقص فنی، نمی دانم اما نکته مهم این است که چنین اتفاقاتی باید به‌صورت دقیق تحلیل و برای پیشگیری از تکرار آن، بازخورد مناسب گرفته شود.
کبادی با تأکید بر اینکه آموزش، رسانه و فضای مجازی سه بازوی اصلی در فرهنگ‌سازی هستند، افزود: باید با تولید محتوای آموزشی اثربخش، قابل فهم و ملموس برای جامعه چه برای راننده، چه برای کودک و چه برای خانواده در این زمینه فرهنگ سازی شود تا هر فردی که به‌نوعی در حمل‌ونقل جاده‌ای نقش دارد، آموزش ببیند.
وی خاطرنشان کرد: تدوین برنامه‌های راهبردی منسجم برای ارتقای رفتار ترافیکی، نیازمند مشارکت متخصصان، دستگاه‌های اجرایی، رسانه‌ها و جامعه مدنی است. تا زمانی که آموزش و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در اولویت نباشد، نمی‌توان انتظار کاهش معنادار در آمار حوادث رانندگی داشت. جان انسان، مهم‌تر از سرعت و آسفالت نوروز ۱۴۰۴ گذشت، اما بحران جاده‌ای همچنان در کمین است.
تابستان را دریابید
تابستان در راه است؛ فصلی که آمار سوانح جاده‌ای همواره روندی افزایشی به خود می‌گیرد. مدارس تعطیل می‌شوند، سفرها بیشتر می‌شود و همزمان خطر در کمین است. سخنان معاون عملیات امداد و نجات هلال‌احمر یادآور آن است که هیچ فناوری و زیرساختی جایگزین رفتار انسانی مسئولانه نمی‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد جانباختگان تصادفات در تیر، مرداد و شهریور، دو برابر نوروز است. یعنی اگر قرار است اقدامی صورت گیرد، همین حالا وقت آن است. بخشی از امیدها به تصمیمات تازه در دولت گره خورده است.
تصمیم در حوزه ایمنی جاده نیازمند اطلاعات دقیق است
پس از گزارش‌هایی مبنی بر خرابی بخش قابل‌توجهی از دوربین‌های کنترل سرعت، رئیس‌جمهور دستور رسیدگی فوری داد. اگرچه این تصمیم به‌تنهایی نمی‌تواند وضعیت را تغییر دهد، اما می‌تواند آغازی برای اصلاح گسترده‌تر زیرساخت‌های نظارتی باشد. در کنار آن، نقش پلیس راهور همچنان حیاتی است. حضور مؤثر نیروهای پلیس در مسیرهای پرتردد، هم جنبه بازدارندگی دارد و هم می‌تواند در لحظه‌های بحرانی، از بروز فاجعه جلوگیری کند.
همچنین نمی‌توان از نقش داده‌ها غافل شد. تصمیم‌سازی در حوزه ایمنی جاده‌ای، نیازمند اطلاعات دقیق، روزآمد و قابل تحلیل است. اقدام وزارت بهداشت در راه‌اندازی پایگاه آماری پویش «نه به تصادف» اقدامی رو به جلوست، اما برای اثربخشی بیشتر، باید نهادهایی مانند پلیس راهور و پزشکی قانونی نیز وارد میدان شوند و آمارهای خود را در این سامانه به‌صورت منظم به‌روزرسانی کنند.
بیشتر بخوانید:
«نه به تصادف!» صدایی که باید همه بشنوند؛ وقت همکاری فرا رسیده است
دیدگاه خود را بیان کنید