به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه آژانس خبری کارآفرینان اقتصاد، ماه مبارک رمضان به جهت نزول قرآن کریم در آن و ویژگی‌های منحصری که دارد در میان ماه‌های سال قمری برترین است. قرآن کریم می‌فرماید: «ماه رمضان ماهی است که قرآن برای هدایت انسان‌ها در آن نازل شده است.» پیامبر گرامی(ص) نیز درباره ماه رمضان می‌فرماید: «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماه‌ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب‌هایش بر همه شب‌ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به میهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته‌اید، نفس‌های شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است. بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می‌کند.»

همچنین رسول‌الله صلوات‌الله علیه فرموده‌اند: «اگر بنده خدا می‌‏دانست در ماه رمضان چه فضیلتی است دوست می‌‏داشت که تمام سال رمضان باشد.» با این اوصاف بسیاری از اعمال شایسته اعم از واجبات و مستحبات در این ماه به شکل ویژه مورد عنایت الهی قرار می‌گیرند. در این بین یکی از مهم‌ترین دستورات و واجبات اسلام که برخی جنبه‌های آن عینی و برخی دیگر کفایی است، علم آموزی و تفقه در دین است. بی‌شک شخص مسلمان باید نسبت به امور دین خود از عقاید تا فقه و اخلاق آشنایی کافی را داشته باشد تا در کنش و واکنش‌های خود بتواند مسیر صحیح و عقیده سالم را برگزیند. 

فرصتی برای علم‌آموزی

ماه رمضان از فرصت‌ها و بزنگاه‌های مناسب است تا شخص با قرار گرفتن در یک فضای سراسر توحیدی، در هنگامی که دل و قلبش متوجه امر پروردگار است زمانی از شبانه‌روز را به تفقه در دین و علم‌آموزی اختصاص دهد. امیر المؤمنین در فضیلت علم‌آموزی می‌فرمایند:«کَفَی بِالْعِلْمِ شَرَفاً أَنْ یَدَّعِیَهُ مَنْ لَا یُحْسِنُهُ وَ یَفْرَحَ إِذَا نُسِبَ إِلَیْهِ وَ کَفَی بِالْجَهْلِ ذَمّاً یَبْرَأُ مِنْهُ مَنْ هُوَ فِیه، در شرافت علم همین بس که افرادی که از آن آگاه نیستند آن را ادعا می‌کنند و اگر به آنان نسبت داده شود خوشحال می‌شوند. و در مذمت جهل همین بس که حتی دارندگانش از آن تبری می جویند. از حضرت علی (علیه‌السلام) نیز روایت شده است که فرمود: «العِلمُ سُلطَانٌ مَن وَجَدَه صَالَ وَمَن لَم یَجِدهُ صِیلَ عَلَیهِ»، دانش، سلطنت و قدرت است، هر که آن را بیابد با آن یورش برد و هر که آن را از دست بدهد بر او یورش برند.

علم دین برترین علوم برای سعادت بشر است

در همین راستا ماه رمضان را باید غنیمتی دانست تا در آن بخشی از روز را به عمل علم آموزی اختصاص دهیم و بهترین علم‌ها علم در امور دینی است چرا که نافع بوده و شخص را با حقایق آفرینش، هستی، قیامت، آخرت و... آشنا می‌کند. علم نوری است که خداوند در دل‌های بندگانش قرار داده، یعنی انسان در این عالم متوجه شود که یک مسافر است و دریابد که آفریدگار از وی رفتار خاصی را طلب کرده مبنی بر اینکه  باید در یک جاده ومسیر معینی حرکت کند. اگر انسان در مسیری که خداوند تعیین کرده، حرکت کند یقینا مقصد عالی خواهد بود و در غیر این صورت  به بن بست رسیده و سرنوشت بدی خواهد داشت. بنابراین سبک زندگی که تأکید زیادی به آن شده یعنی این که انسان زندگی خود را در راستای این مدل و راه و فضایی که خداوند تعریف کرده، قرار دهد که به صراط المستقیم و حیاب طیبه تعبیر شده است.

ماه رمضان ماهی است که زمینه‌های معرفتی در انسان‌ها ایجاد می‌شود و انسان‌ها می‌توانند در وادی معرفت به دریافت سبک زندگی الهی نایل شوند، در واقع ماه رمضان بهترین فرصت است که انسان غفلت زدایی شود و توجهش را نسبت به علمِ دین تقویت کند. بی‌شک در زمینه ماه رمضان که رنگ و بوی توحیدی دارد، خواندن و مطالعه آثاری که مربوط به امر دین است بهتر و لذیذ‌تر درک و فهم می‌شوند. 

مذاکرة‌العلم در شب قدر

نکته قابل توجه این است که در متون دینی هم به همین موضوع اشاره شده است و به طور مثال یکی از مهم‌ترین اعمال و توصیه‌های شب‌های قدر کسب علم است. به طور مثال مذاکرة‌العلم یا همان گفت‌وگوهای علمی یکی از این دستورات است. شیخ صدوق، از بزرگان محدثان شیعی در کتاب امالی، پس از بیان نوافل شب‌های ماه رمضان و صد رکعت نماز برای هر یک از شب‌های بیست و یکم و بیست و سوم، درباره شب‌های قدر «مذاکره العلم» را افضل از اعمال مستحبی دیگر می‌داند و چنانکه ‌مشهور هم هست می‌گوید: «من أحیا هاتین اللیلتین بمذاکره العلم فهو أفضل؛ هر کس این دو شب را با گفتگوی علمی احیا بدارد، بهتر است». 

سنت علما فعالیت علمی در شب‌های قدر بود

جالب توجه است بسیاری از علمای مذهب امامیه در راستای توجه به علم‌آموزی در شب قدر آثار خود را در این ماه به اتمام رساندند. در ادامه به بعضی از این موارد اشاره خواهد شد:

علامه شیخ محمّد حسن نجفی صاحب جواهر، که این کتاب بزرگ را در شب بیست و سوم ماه رمضان، تمام کرده است.
حکیم ملّا هادی سبزواری، در بیست و سوم رمضان سال ۱۲۶۱، تألیف کتاب منظومه را به پایان رسانده است.
مفسّر ممتاز قرآن، علّامه طباطبایی نیز تفسیر ارزشمند خویش المیزان را در بیست و سوم رمضان سال ۱۳۹۲، تمام کرده است.
آیت‌الله محمد محمدی ری شهری، نگارش کتاب میزان‌الحکمه را در بیست و سوم ماه رمضان سال ۱۴۰۵، به پایان رساند.
همچنین آیت‌الله محمد محمدی ری شهری، شب بیست و سوم رمضان ۱۴۲۷ (۲۴ مهرماه ۱۳۸۵) متن اولیه حکمت‏نامه پیامبر أعظم را تنظیم کرد و شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان ۱۴۲۸ (۱۲ مهرماه ۱۳۸۶) ملاحظه نهایی آن را به پایان رساند.

پایان پیام/