بر این اساس طی یک سال گذشته از جنگ غزه و جنایات بی شمار رژیم صهیونیستی علیه مردم این منطقه، آنکارا سیاست های مختلفی در پیش گرفته است؛ از تلاش برای میانجیگری بین طرفین تا نقش آفرینی به عنوان نیروی نظامی حافظ صلح یا ضامن آتش بس که در سوریه دنبال کرده که تاکنون هیچیک به نتیجه ای نرسیده و نه در جهان اسلام و نه در جهان غرب به آن توجه چندانی نشده است.

در این بین نکته قابل توجه آن است که نوع کنش ترکیه در مواضع سیاسی با حوزه های عملیاتی کاملا متفاوت بوده است. در حوزه موضع گیری سیاسی، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه تاکید کرده است که برنامه‌های «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی برای گسترش جنگ در منطقه منجر به فاجعه خواهد شد. او همچنین نتانیاهو را بیمار روانی نامیده و سکوت کشورهای غربی در قبال او را منجر به گسترش جنگ در کل منطقه تلقی کرده است.

در عین حال با اعلام مقامات ترکیه از جمله رئیس جمهور، وزیر خارجه و وزیر بازرگانی این کشور، آنکارا روابط تجاری خود با رژیم صهیونیستی را از ابتدای ماه پنجم میلادی متوقف کرد. با این حال اما گزارش‌های منتشر شده در این خصوص با مواضع رسمی تفاوت های اساسی را نشان می‌دهد.

در همین ارتباط وبگاه میدل ایست آی در گزارشی با اشاره به تداوم تجارت بین ترکیه و رژیم صهیونیستی از طریق کشورهای ثالث، افشا کرده که ترکیه که از اوایل ماه می، کالاهای خود را از یونان و سایر کشورهای مجاور برای رسیدن به اسرائیل مجدداً مسیریابی کرده است. داده ها نیز نشان می دهد که صادرات ترکیه به یونان در ماه می به ۳۷۵ میلیون دلار رسیده که ۷۱ درصد از ۲۱۹ میلیون دلار در ماه مشابه سال گذشته بیشتر است.

این نشریه با اشاره به گزارش اداره مرکزی آمار رژیم صهیونی (CBS) که همچنان کالاهای ترکیه ای ثبت می کند، آورده است: اسرائیل در ماه می ۱۱۶ میلیون دلار کالا از ترکیه وارد کرده که نسبت به ۳۷۷ میلیون دلار در ماه مشابه سال گذشته ۶۹ درصد کاهش داشته است. این گزارش نشان می دهد که ترکیه بنا به دلایلی اقدام به قطع نمایشی یا کاهش روابط تجاری خود با رژیم صهیونیستی کرده اما این روند از طریق کشورهای ثالث دنبال می شود.

نکته جالب توجه آن است که بر اساس اظهارات یک نماینده مجلس ترکیه، این کشور نقش مهمی در تامین تسلیحات رژیم صهیونی داشته است.

عمر فاروق، نماینده حزب دموکراتیک خلق ها در سخنانی در مجلس ترکیه، مدیرعامل شرکت بایرایکدار را به تجارت اسلحه با اسرائیل از طریق جمهوری آذربایجان محکوم کرد و اظهار داشت: «ببینید؛ این یک نمایشگاه اسلحه در آذربایجان است. اسپانسر این نمایشگاه، شرکت بایکارِ سلجوک بایراکدار، داماد اردوغان است. آذربایجانی که شما به آن می‌گوئید «دو دولت و یک ملت» با اسرائیل شراب می‌خورد. دوستان این‌جا اشک تمساح نریزید، باید خط لوله باکو به جیهان قطع شود. ما می‌توانیم از بارگیری نفت بر روی تانکرهای جیهان جلوگیری کنیم، این کار را ترکیه می‌تواند رو به ما کرده و می‌گویند برادر قانون بین‌المللی وجود دارد، ما نمی‌توانیم جلوگیری کنیم.»

علاوه بر تجارت مستقیم تسلیحات نظامی، آمارها از افزایش چشمگیر برابری صادرات فولاد آنکارا به تل‌آویو خبر می‌دهد. چنانکه بر اساس آمارهای منتشر شده توسط مجمع صادرکنندگان ترکیه (TIM)، در ۸ ماه اخیر صادرات فولاد ترکیه به فلسطین ۱۰۰ برابر شده است. نکته قابل توجه آن است که رژیم صهیونیستی از فولاد در ساخت سلاح‌های کشتار جمعی خود بهره می‌گیرد. به این ترتیب اسرائیل۶۵ درصد از نیاز خود به فولاد را برای ساخت سلاح‌های کشتار جمعی از طریق ترکیه تامین می کند.

افزون بر تجارت تسلیحات و فولاد، تجارت نفت و انرژی نیز میان ترکیه و رژیم صهیونی سر و صدای زیادی به پا کرده است. چنانکه در اعتراض به تجارت نفتی ترکیه با رژیم اسرائیل، جوانان این کشورچندین بار مقابل شعبه شرکت ملی نفت جمهوری آذربایجان موسوم به سوکار، تجمع اعتراضی برگزار کرده اند. شرکت نفتی سوکار، تجارت گسترده نفتی با اسرائیل دارد که عدم جلوگیری دولت های آذربایجان و ترکیه از این تجارت باعث شده است تا جوانان آزادی‌خواه ترکیه در چندین نوبت جلوی این شرکت تجمع اعتراضی برگزار کنند.

در عرصه عمل، نیهات زیبکچی، معاون رئیس حزب حاکم ترکیه در نمایشگاهی که شرکت‌هایی که با رژیم صهیونیستی تجارت می‌کنند، به صراحت اعلام کرد که «ما قتل عام اسرائیل در غزه را محکوم می‌کنیم اما در مورد بخش‌هایی از تجارت که به کسی ضرر نمی‌رساند، ماجرا متفاوت است.» به این ترتیب معاون حزب حاکم ترکیه تاکید واضح داشته که کشورش نمی‌تواند از سود تجارت با اسرائیل بگذرد.

این در حالیست که هم اکنون انتظارات مسلمانان از ترکیه را می توان در سه حوزه مشخص کرد:

۱. با توجه به پیشینه تمدنی ترکیه و جایگاه این کشور به عنوان کشوری مسلمان و مدرن در جهان اسلام، از ترکیه انتظار می رود به نحوی که در خور شان این کشور است در مقابل اسرائیل بایستد و هم از نظر سیاسی و هم از نظر گفتمانی از مقاومت حمایت کرده و با دشمن مشترک (اسرائیل) مخالفت کند.

۲. بسته شدن پایگاه اینجرلیک و پایگاه راداری کوره جیک که در خدمت ناتو و اسرائیل است. بنابر اظهارات رسانه های ترکیه در شب عملیات پاسخی ایران به اسرائیل، این پایگاه راداری هشدارهای سریع و زودهنگام را به ناتو و به تبع آن به اسرائیل داده است که باعث تقویت آمادگی و دفاع اسرائیل شده است.

۳. با توجه به تبعات تحمیلی گسترده و خونین درگیری ها توسط رژیم اسرائیل، قطع روابط اقتصادی و روابط دیپلماتیک ترکیه با اسرائیل، خواسته عمومی مسلمانان در سراسر جهان است.

۴. ترکیه نقش موثری در تامین انرژی رژیم صهیونی دارد و مسلمانان در سراسر جهان خواستار عمدم مشارکت آنکارا در این خصوص هستند.

به هر روی نوع کنش ترکیه در قبال اسرائیل موجب شده که موقعیت و جایگاه این کشور نزد مسلمانان به شدت نزول کند. مسلمانان در طول یک سال گذشته شاهدبوده اند که علیرغم اظهارات تند مقامات ترکیه علیه رژیم صهیونیستی، اکثر نیازهای این رژیم از فولاد و آهن و پارچه گرفته تا نفت و حتی پوشاک نظامیان از ترکیه یا از طریق این کشور تامین می شود. این موضوع باعث بدبینی مسلمانان نسبت به آنکارا و نیز سرخوردگی مردم ترکیه نسبت به دولتمردانشان شده است.