نمایشگاه ایران‌اکسپو باید به گونه‌ای برگزار شود که محلی برای معرفی برند ملی ایران باشد و منافع ملی در چارچوب آن دنبال شود. اگر چنین رویکردی اتخاذ شود، می‌توان به توفیق نمایشگاه و تحقق اهداف آن امیدوار بود. قدیر قیافه، نایب‌رئیس اتاق ایران در گفت‌وگویی که به تشریح جزئیات برگزاری نمایشگاه ایران‌اکسپو اختصاص داشت، گفت: انتظار می‌رود برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی به بخش خصوصی سپرده شود.

او اعتقاد دارد ایران‌اکسپو برای شناسایی بازارهای صادراتی و معرفی توانمندی‌های این بخش در حوزه‌های تکنولوژی و هایتک، برگزار می‌شود. بنابراین ضروری است که مجموعه‌های حرفه‌ای آن را برگزار کنند. از طرف دیگر نظم و جلوگیری از پراکندگی در تصمیم‌گیری‌ها از شاخص‌هایی است که باید رعایت شود و زمینه تحقق اهداف نمایشگاه را فراهم کند. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.

با توجه به برگزاری نمایشگاه ایران‌اکسپو که فرصتی برای معرفی توانمندی‌های کشور است، به عنوان یک فعال اقتصادی چه نکاتی باید از سوی مجری نمایشگاه مورد توجه باشد تا نتیجه بهتری حاصل شود؟

معتقدم برگزارکننده اصلی ایران‌اکسپو باید اتاق ایران، اتاق‌های استانی، تشکل‌های تخصصی و اتاق‌های مشترک باشند. در واقع این نمایشگاه باید به گونه‌ای برگزار شود که محلی برای معرفی برند ملی ایران باشد و منافع ملی در چارچوب آن دنبال شود. اگر چنین رویکردی اتخاذ شود، می‌توان به توفیق نمایشگاه و تحقق اهداف آن امیدوار بود. از طرفی طبق آنچه سال‌هاست از طرف بخش خصوصی درخواست می‌شود، باید امکان برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی را به‌ بخش خصوصی سپرد. بدون شک بخش خصوصی در حوزه نمایشگاهی بهتر، حرفه‌ای و دقیق‌تر عمل می‌کند. در این ارتباط مجری باید اتاق ایران باشد و دولت به عنوان حمایت‌گر نقش‌آفرینی کند.

علی‌رغم اینکه در برنامه‌ریزی‌های پیش از برگزاری نمایشگاه که چندین ماه طول کشید و اتاق ایران سعی کرد همراه و هماهنگ با سازمان توسعه تجارت عمل کند، ستاد اکسپو در بیشتر جلساتی که برگزار شد از نماینده اتاق ایران دعوت نکرد و اتاق ایران نتوانست نقش محوری و آن‌طور که می‌خواست در برگزاری اکسپو ایفا کند. نقش اتاق ایران در ارتباط با سایر اتاق‌ها و استفاده از توانایی‌های تشکل‌های صادراتی و تخصصی و اتاق‌های مشترک بوده است.

سطح توفیق نمایشگاه ایران‌اکسپو را طی دوره‌هایی که تاکنون برگزار شده است، چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟

ایران‌اکسپو برای شناسایی بازارهای صادراتی و معرفی توانمندی‌های این بخش در حوزه‌های تکنولوژی و هایتک، برگزار می‌شود. بنابراین ضروری است که مجموعه‌های حرفه‌ای آن را برگزار کنند. بنابراین می‌توان تأکید کرد که ایران‌اکسپو هنوز به جایگاه حرفه‌ای خود نرسیده است و همچنان می‌توان برای توسعه و بهبود روند برگزاری آن برنامه‌ریزی کرد. در واقع تصمیم‌گیری‌ها در روند برگزاری نمایشگاه با تمرکز همراه نبوده و دچار پراکندگی‌های بسیاری است. این به‌هم‌ریختگی در برنامه‌ریزی موجب می‌شود، میزان تحقق اهداف کاهش پیدا کند.

از طرفی به نظر می‌رسد دولت بدون اینکه از اتاق ایران مشورتی بخواهد، سعی کرده با برگزاری ایران‌اکسپو خروج از بن‌بست‌های سیاسی و بین‌المللی را رقم بزند. بنابراین در بیشتر دوره‌های برگزاری نمایشگاه شاهد حضور چهره‌های دولتی بوده‌ایم که تأثیری بر روند افزایش صادرات نداشتند. در واقع میهمانان نمایشگاه را در راستای اهداف واقعی نمایشگاه دعوت نکردیم.

در دوره‌های قبل جدی‌ترین هیات‌های تجاری که از نمایشگاه بازدید کردند از کشورها عراق، افغانستان و روسیه بودند. با این وجود حضور دولتی‌ها و نمایندگان مجلس از کشورهای دیگر کمکی به توسعه صادرت نمی‌کند. بنابراین توصیه بخش خصوصی این است که اجازه دهید اتاق ایران با بازوهای قوی خود در اتاق‌های مشترک و تشکل‌ها کار را انجام دهد و مسئولیت برگزاری و دعوت از میهمانان را به عهده بگیرد. با حضور بخش خصوصی است که می‌توان انتظار رشد صادرات و ورود تکنولوژی‌های جدید را داشت.

البته امسال (هفتمین دوره برگزاری نمایشگاه) حضور اتاق ایران نسبت به دوره‌های قبل پررنگ‌تر و قوی‌تر بوده است.

در برگزاری اکسپو امسال تلاش کردیم در هر سالن در رابطه با هر یک از زنجیره‌های ارزش متفاوت، تشکل‌های تخصصی مرتبط با آن‌ها حضور پیدا کنند. حضور تشکل‌های تخصصی مرتبط می‌تواند به هماهنگی بیشتر و ارتباط بهتر با هیات‌های خارجی کمک کند.

چه اقداماتی می‌تواند به بهبود و تقویت حوزه صادرات ایران کمک کند؟ توصیه و راهکارهای پیشنهادی شما برای رفع مشکلات حاکم بر صادرات چیست؟

تدوین برنامه جامع توسعه تجارت خارجی و کسب‌وکارهای بین‌المللی، اولین اقدامی است که باید صورت بگیرد. آنچه بیش از هر مطلب دیگری اهمیت دارد، تدوین یک برنامه جامع برای توسعه تجارت خارجی است و بهترین مرجع برای این اقدام، اتاق ایران است. هدف از برنامه‌ریزی که صورت گرفته تا بتوانیم برنامه جامع تجارت را بنویسیم، برنامه‌ریزی برای 10 زنجیره ارزش دارای اولویت و حضور در 10 یا 15 بازار خارجی در قالب اقتصاد مکمل است.

هدف این است که برای 10 زنجیره ارزش که دارای اولویت هستیم و در 10 یا 15 بازاری که می‌توانیم در قالب اقتصاد مکمل فعالیت کنیم، موضوع را پیگیری کنیم و با نظرات روسای اتاق‌های مشترک برنامه جامع درازمدت تدوین کنیم. اعتقاد بر این است که برای موفقیت در هر حوزه‌ای باید برنامه‌ریزی کنیم و طبق آنچه تدوین می‌شود، عمل کنیم.

از طرف دیگر باید سعی کنیم در روند برگزاری نمایشگاه ایران‌اکسپو برای ارتباط با کشورهایی تمرکز کنیم که اقتصاد آن‌ها مکمل اقتصاد ایران باشند. حجم مراودات ایران با چین قابل توجه است؛ چراکه اقتصاد دو کشور مکمل یکدیگرند. آن‌ها مصرف‌کننده انرژی و کامودیتی‌ها و مواد خام هستند و ایران مصرف‌کننده کالاهای خرد. اقتصاد روسیه و ایران کمتر مکمل یکدیگر هستند و دو کشور تولیدکننده انرژی و مواد معدنی محسوب می‌شوند و در مواردی حتی وارد رقابت‌های جدی با یکدیگر می‌شویم. به نظر می‌رسد در ارتباط با کشورهای اروپایی هم می‌توانیم در قالب اقتصاد مکمل عمل کنیم.

اقدام دیگری که برای بهبود شرایط تجارت ایران پیش‌بینی کردیم، تأسیس آژانس سرمایه‌گذاری، توسعه و تسهیل تجارت است که در بودجه امسال اتاق ایران دیده شده است. در این چارچوب قصد داریم به طور آزمایشی دفاتر تجاری خود را با چند کشوری که مبادلات تجاری بالایی با آن‌ها داریم، ایجاد کنیم. حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی تخصصی این کشورها نیز در دستور کاراست. حضور ایران در نمایشگاه‌ها و رویدادهای تخصصی می‌تواند ایران واقعی را به دنیا معرفی کند.