فرید ابن رسولی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی آژانس خبری کارآفرینان اقتصاد، در پاسخ به این سوال که ایده طراحی و بومی‌سازی کیت‌های نمونه‌گیری بزاق و همچنین طراحی روش جدید انجام تست ژنتیک از چه زمانی در ذهن او شکل گرفته است، اظهار کرد: سال ۱۳۹۶ ترم آخر مقطع دکتری ژنتیک بودم و با توجه به علاقه‌ای که به رشته کارآفرینی و فعالیت در این زمینه داشتم، با جستجو در اینترنت با تست‌های ژنتیکِ سلامتِ آمریکایی و انگلیسی به عنوان پیشگامان این عرصه آشنا شدم.

این محقق کشورمان که دارای مدرک دکتری در رشته ژنتیک است، افزود: ژنتیک، جزء علوم پایه محسوب می‌شود و فعالیت در حوزه کسب و کار در این رشته بسیار سخت بود.

وی ادامه داد: با مکاتبات انجام شده با این شرکت‌های خارجی ابتدا درخواست اخذ یک نمایندگی برای فروش محصولات آنها را داشتم و با اینکه به نتایجی هم رسیدم اما به تدریج متوجه شدم که از توانایی و ایده طراحی تست‌های مشابه برخوردار هستیم و نیازی هم به ارسال نمونه ژنتیکی (DNA) به خارج از کشور نیست.

این فعال حوزه نوآوری کشورمان با اشاره به مشاوره با یکی از هم‌دوره‌های خود در دانشگاه در خصوص این ایده افزود: در این مرحله یکی از آشنایان نیز پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد را به ما معرفی کرد و در سال ۱۳۹۷ ایده ساخت این تست‌های ژنتیک را به ثبت رساندیم و در پارک علم و فناوری این دانشگاه مستقر شدیم.

ابن رسولی در ادامه اظهار کرد: حدود یک سالی طول کشید که اولین تست (تست ژنتیک ورزش)، آماده شود و در ادامه موفق به ثبت برند خود شده و فروش محصول را آغاز کردیم.

به گفته این متخصص حوزه ژنتیک کشورمان، این محصول در واقع یک وسیله تست ژنتیک ورزش و تغذیه است که به کمک آن می‌توان ویژگی‌های ژنتیک ورزش، تغذیه و سلامت فرد را شناسایی و به کمک آنها هوشمندانه‌تر و بر اساس خصوصیات ژنتیکی‌ زندگی کرد.

ابن‌رسولی درباره این تست و کاربردهای آن توضیح داد: این محصول در واقع یک نوع تست ژنتیک است که مشخصات ژنتیک ورزشی و تغذیه هر فرد را مشخص می‌کند و توصیه‌هایی بر اساس این ویژگی‌ها ارائه می‌دهد.

وی افزود: با توجه به اینکه DNA هر شخص منحصر به فرد است، ویژگی‌های ژنتیکی (از جمله خصوصیات ورزشی و تغذیه) هم منحصر به فرد هستند و این محصول دانش‌بنیان با آشکار کردن این ویژگی‌ها کمک می‌کند بتوانید هوشمندانه‌تر ورزش کنید و رژیم غذایی‌تان بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی خاص خودتان باشد.

موفقیت در ساخت کیت‌های نمونه‌گیری بزاق

این پژوهشگر حوزه ژنتیک کشورمان در ادامه با بیان اینکه، برای انجام این قبیل تست‌ها، نیاز به "کیت‌های نمونه‌گیری بزاق" است، افزود: این کیت‌ها در واقع امکان انجام آزمایش‌های ژنتیک، بدون نیاز به مراجعه حضوری را فراهم می‌کند لذا با پیشرفت کار، یکی از مشکلاتی که در مسیر ارائه تست‌ها با آن مواجه شدیم، تامین "کیت‌های نمونه‌گیری بزاق" بود.

ابن رسولی با بیان اینکه، این کیت‌ها نمونه داخلی نداشت و تامین آن از نظر قیمت و دسترسی سخت بود، افزود: پس از چند ماه مطالعه و آزمایش، موفق شدیم سال ۱۴۰۲-۱۴۰۱ و برای نخستین بار در ایران، موفق به طراحی و ساخت کیت‌های نمونه‌گیری بزاق، برای انجام آزمایش‌های ژنتیک تحت عنوان "ژن‌وپرایم" شویم.

وی گفت: بخش کلیدی کیت‌های نمونه‌گیری بزاق، محلول نگه‌دارنده آن است که باعث تثبیت و محافظت از ماده ژنتیکیِ موجود در بزاق می‌شود و برای اطمینان از عملکرد این کیت، تست‌های لازم توسط "مرکز ملی ذخایر ژنتیک ایران" انجام شد و در ادامه موفق به دریافت تاییدیه لازم از این مرکز شدیم و در زمان حاضر، این کیت که اولین و تنها نمونه کیت‌های ساخت ایران برای نمونه‌گیری بزاق محسوب می‌شود به آزمایشگاه‌های کشور به عنوان یک محصول بومی عرضه می‌شود.

ویژگی‌های تست‌های نسل دو "ژن‌وفیت"

این فعال حوزه نوآوری کشورمان یادآورشد: در سال ۱۴۰۲ با بررسی تست‌های ژنتیک تغذیه و ورزشِ با کیفیتِ خارجی و با تجربه‌ای حاصل شده شروع به ارتقای تست‌ها کردیم و به‌روزرسانی تست‌ها بیش از ۱۸ ماه طول کشید و حاصل آن تست‌های نسل دوم ژنتیک بود.

ابن رسولی افزود: این تست‌ها نسبت به تست‌های نسل اول، از دقت و قدرت بسیار بیشتری برخوردار است و می‌توانند با بهترین نمونه‌های خارجی رقابت کنند. به عنوان مثال در این تست‌ها بیش از ۲۴۰ ویژگی ژنتیکی مرتبط با تغذیه و ورزش بررسی می‌شود که چندین برابر بیشتر از تست‌های نسل اول است.

به گفته وی، ارائه این سری از تست‌ها از سال ۱۴۰۴ شروع شده و در زمان حاضر قابل دسترسی در وب سایت"ژن‌وفیت" است و از ویژگی‌های ژنتیکی که در این تست‌ها ارائه می‌شود، می‌توان به کارکردهایی همچون انتخاب رژیم غذایی متناسب با ژنتیک، پاسخ بدن به انواع تمرینات ورزشی، چاقی ژنتیکی، هورمون‌های مرتبط با تغذیه و ورزش، تعیین بالاترین سطح عملکرد در شبانه‌روز، پاسخ بدن به انواع آلاینده‌ها و ویژگی‌های خواب از نظر ژنتیکی اشاره کرد.

ابن رسولی با بیان اینکه اکنون "ژن‌وفیت" اولین و تنها مجموعه تخصصی تست ژنتیک ورزش و تغذیه در ایران است، درباره ویژگی‌های تست‌های نسل دو این محصول دانش‌بنیان نیز توضیح داد: بیش از ۲۴۰ ویژگی ژنتیکی مرتبط با ورزش و تغذیه از جمله رژیم‌ها و عادت‌های غذایی (شامل ۱۴ ویژگی ژنتیکی)، تاثیر انواع رژیم‌ها مانند رژیم‌های کم کالری، پروتئینی، مدیترانه‌ای و همچنین پاسخ بدن به برخی عادت‌های غذایی مانند زمان غذا خوردن و تاثیر مصرف چربی، گوشت، کربوهیدرات و فرآورده‌های گوشتی (سوسیس و کالباس) (شامل ۱۴ ویژگی ژنتیکی) و تاثیر مصرف چای و قهوه بر سلامت و ورزش (شامل ۱۱ ویژگی ژنتیکی) بررسی می‌شود.

وی همچنین بررسی مقدار هورمون‌های مرتبط با تغذیه و ورزش از نظر ژنتیکی (شامل ۸ ویژگی ژنتیکی) مانند هورمون‌های گرسنگی، سیری، تستوسترون، نیاز بدن به انواع ویتامین‌ها (شامل ۱۱ ویژگی ژنتیکی)، ویژگی‌های پایه‌ای ورزشی (شامل ۹ ویژگی ژنتیکی) مانند قدرت، استقامت، سرعت ریکاوری برای کمک به مصرف‌کننده برای انتخاب بهترین تمرین و ورزش بر اساس ویژگی‌های منحصر به فرد ژنتیکی و تاثیر انواع آلاینده‌ها (مانند آلوگی هوا) و قدرت سم‌زدایی از نظر ژنتیکی، چگونگی خواب (شامل ۱۶ ویژگی ژنتیکی) مانند بهترین زمان عملکرد در شبانه‌روز، تاثیر مصرف قهوه بر خواب و همچنین چاقی ژنتیکی و تاثیر چاقی (شامل ۱۰ ویژگی ژنتیکی) را از دیگر کارکردهای نسل دوی این نوآوری عنوان کرد.

روش انجام تست "ژن‌وفیت"

این پژوهشگر حوزه ژنتیک کشورمان در ادامه و در پاسخ به این سوال که روش انجام تست "ژن‌وفیت" به چه شکلی است نیز توضیح داد: تست‌های"ژن‌وفیت" را می‌توان به صورت حضوری و غیر حضوری انجام داد.

ابن رسولی افزود: در روش غیر حضوری، کیت نمونه‌گیری بزاق به نشانی شخص ارسال شده و بعد از نمونه‌گیری (ریختن بزاق داخل لوله مخصوص)، کیت را با پست یا پیک به آزمایشگاه ارسال می‌کنند.

به گفته این متخصص حوزه ژنتیک، در روش حضوری نیز فرد می‌تواند با مراجعه به آزمایشگاه نمونه‌گیری را انجام دهد و پس از ارسال نمونه به آزمایشگاه، نتایج تست‌ها بعد از ۳ تا ۴ هفته آماده می‌شود.