به گزارش خبرنگار گروه علمی آژانس خبری کارآفرینان اقتصاد، حسین سالار آملی رئیس اندیشکده چرخه نوآوری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر روز پنج شنبه در دومین روز برگزاری کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و در پنل حکمرانی تعیین اولویت‌های فناوری و نوآوری ضمن تحلیل روندهای قدرت جهانی، بیان کرد:آینده رقابت‌ها در سطح بین‌المللی، میان دارندگان علم و فناوری رقم خواهد خورد.

وی معتقد است که سیاست‌گذاران باید به جای اتکا بر امکانات داخلی، در زنجیره جهانی علم و فناوری مشارکت داشته باشند تا از تحولات و فرصت‌های دانش جهانی بهره‌مند شوند.

سالار آملی در بررسی این موضوع اظهار کرد: در قرن جدید، پایه‌های قدرت از زور و ثروت به سمت دانایی و دانش حرکت کرده است. رقابت میان کشورها بر مبنای علم و فناوری شکل می‌گیرد، و هنجارسازی‌های نوین در سطح بین‌المللی در حال گسترش هستند.

وی ادامه داد: در این گذار، بسنده کردن به ظرفیت‌های داخلی، نگرشی محدود و واپس‌گرا خواهد بود و دانش و فناوری را نمی‌توان تنها از یک کشور یا یک بنگاه به دست آورد، بلکه باید در شبکه‌های جهانی حضور یافت و با فرآیندهای بین‌المللی همگام شد.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: زنجیره جهانی علم و فناوری، مجموعه‌ای ارتباطی میان کشورها، نهادهای علمی، مراکز تحقیقاتی، بنگاه‌های صنعتی، حکومت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی همچون UNESCO، APCTT، WIPO-PCT و CERN است. بازیگران اصلی این شبکه‌ها بیشترین بهره را از نوآوری، تأمین مالی، رشد صنعتی و امنیت ملی خواهند برد.

وی افزود: کشورها به لحاظ اثرگذاری در این شبکه به سه گروه تقسیم می‌شوند: کشورهای پیشرو، کشورهای رهرو و کشورهای جامانده. جایگاه یک کشور در این زنجیره جهانی، وابسته به نظام تحصیل و تحقیق کارآمد، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، ایجاد مراکز فناوری و تقویت همکاری‌های علمی بین‌المللی است.

سالارآملی در ادامه تصریح کرد: هزینه‌های بالای تحقیق، بازارهای محدود محلی، کمبود نیروی انسانی متخصص و فقدان منابع مالی، از جمله عواملی هستند که سیاست‌گذاران علم و فناوری را به تدوین راهبردهای حضور مؤثر در زنجیره جهانی ملزم می‌کنند. سیاست‌گذاری مناسب در این حوزه، نه‌تنها به رشد علم و فناوری کشور کمک خواهد کرد، بلکه جایگاه ایران را در رقابت‌های آینده علمی و صنعتی تثبیت خواهد کرد.

چالش‌های گزینش پژوهش‌های بنیادی در ایران و راهکارهای نوین برای بهبود

استاد دانشگاه تربیت مدرس و عضو اندیشکده علم مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز در این نشست با بررسی روند سیاست‌گذاری پژوهش‌های بنیادی در ایران بیان کرد:روش‌های مرسوم تصمیم‌گیری در این حوزه، به دلیل محدودیت مشارکت نخبگان، اعمال‌نظرهای شخصی و فقدان شفافیت، منجر به کاهش اعتماد عمومی و اتلاف منابع شده‌اند. وی معتقد است که استفاده از فناوری‌های نوین، از جمله زنجیره بلوکی و قراردادهای هوشمند، می‌تواند به ارتقای این فرایند کمک کند.

سیدسپهر قاضی نوری در بررسی این موضوع اظهار کرد: پژوهش‌های بنیادی، به فهم عمیق‌تری از موضوعات علمی منجر شده و معمولاً هدف کاربردی مشخصی ندارند. با توجه به محدودیت‌های مالی کشور، گزینش صحیح این پژوهش‌ها اهمیت ویژه‌ای برای بهینه‌سازی منابع دارد.

وی ادامه داد: روش‌های سنتی تصمیم‌گیری در این حوزه، مبتنی بر ارزیابی‌های متمرکز و نظرات تعداد محدودی از کارشناسان هستند. این روند با چالش‌هایی مانند سیاست‌گذاری بالا به پایین، عدم شفافیت، و فقدان معیارهای عینی مواجه شده که موجب کاهش پذیرش عمومی و اثربخشی سیاست‌گذاری‌ها شده است.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: مشکلات کنونی گزینش پژوهش‌های بنیادی، در پنج محور دسته‌بندی شده‌اند: پیش‌بینی‌ناپذیری نتایج، سیاست‌گذاری متمرکز و دشواری‌های تصمیم‌گیری، تملک‌ناپذیری یافته‌های علمی، هم‌پوشانی و هم‌افزایی پروژه‌ها، و تضادهای سیاستی.

وی افزود: برای رفع این چالش‌ها، مدل جدیدی بر اساس فناوری زنجیره بلوکی پیشنهاد شده است. این مدل با استفاده از بازارهای پیش‌بینی و قراردادهای هوشمند، می‌تواند فرآیند تصمیم‌گیری را شفاف‌تر ساخته، مشارکت نخبگان را افزایش دهد و اعتماد عمومی به سیاست‌گذاری‌های علمی را تقویت کند.

قاضی نوری در ادامه تصریح کرد: استفاده از فناوری‌های نوین در سیاست‌گذاری پژوهش‌های بنیادی، امکان تخصیص منابع به پروژه‌های مؤثرتر را فراهم کرده و به ارتقای سطح علوم پایه کمک خواهد کرد. این راهکار، گامی اساسی در مسیر تحول نظام علمی کشور محسوب می‌شود.

هوش مصنوعی و آینده سیاست‌گذاری عمومی؛ از تحلیل داده تا تصمیم‌گیری هوشمند

استادیار دانشگاه امام صادق (ع) نیز در این نشست با بررسی نقش هوش مصنوعی در سیاست‌گذاری عمومی، بیان کرد: این فناوری می‌تواند به بهینه‌سازی تصمیم‌گیری‌های دولتی و کاهش سوگیری‌های انسانی کمک کند. وی معتقد است که بهره‌گیری از AI در تحلیل داده، پیش‌بینی روندها و تجویز سیاست‌های عمومی، مسیر جدیدی برای ارتقای حکمرانی دیجیتال فراهم خواهد کرد.

بابک حمیدیا در بررسی این موضوع اظهار کرد: در عصر تحول دیجیتال، سیاست‌گذاری عمومی با چالش‌های متعددی از جمله انفجار داده‌ها، پیچیدگی تصمیم‌گیری و تغییرات سریع محیطی مواجه شده است. استفاده از هوش مصنوعی، امکان پردازش داده‌های حجیم و پیش‌بینی روندهای کلان را فراهم می‌کند.

وی ادامه داد: این مطالعه، سه سطح تحلیلی داده‌محور را شامل تحلیل توصیفی برای شناسایی الگوهای موجود، پیش‌بینی‌کننده برای برآورد تغییرات آینده و تجویزی برای پیشنهاد راه‌حل‌های سیاستی را مورد بررسی قرار داده است و این سطوح، چارچوبی عملی برای تصمیم‌گیری هوشمند ارائه می‌دهند.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد:ابزارهای هوش مصنوعی مانند الگوریتم‌های یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی، مدل‌سازی سیاستی و سیستم‌های تصمیم‌یار، نقش مهمی در ارتقای فرآیندهای سیاست‌گذاری ایفا می‌کنند. مطالعات موردی از کشورهای مختلف نشان می‌دهند که این فناوری‌ها در حوزه‌هایی مانند سلامت، محیط‌زیست و اقتصاد، کارایی بالایی دارند.

وی افزود: با وجود مزایای AI، چالش‌هایی نظیر مسائل اخلاقی، حقوقی و اجتماعی نیز مطرح هستند. مقاله بر ضرورت شفافیت الگوریتمی، سیاست‌گذاری تطبیقی و ترکیب تصمیم‌گیری انسانی و ماشینی تأکید دارد تا استفاده از AI، نتایج مطلوبی در سیاست‌گذاری عمومی به همراه داشته باشد.

حمیدیا در ادامه تصریح کرد: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بهره‌گیری اثربخش از AI در سیاست‌گذاری، مستلزم چارچوب‌های نظارتی مناسب، تقویت ظرفیت‌های نهادی و پژوهش‌های بین‌رشته‌ای است. هوش مصنوعی، آینده سیاست‌گذاری را به سمت تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و کارآمدتر هدایت خواهد کرد.

هوش مصنوعی در اصلاح سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی؛ چارچوبی برای الگوی ایرانی پیشرفت

استادیار دانشگاه صنعتی همدان نیز با بررسی نقش هوش مصنوعی در سیاست‌گذاری اقتصادی و اجتماعی بیان کرد: فناوری‌های نوین می‌توانند به تحلیل دقیق داده‌ها، پیش‌بینی روندها و ارائه راهکارهای بهینه کمک کنند. وی معتقد است که بهره‌گیری از AI در سیاست‌گذاری، علاوه بر کاهش خطاهای انسانی، به تخصیص بهینه منابع و افزایش عدالت اجتماعی منجر خواهد شد.

حسن بشیری در بررسی این موضوع اظهارکرد:تحولات فناورانه، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، فرصتی بی‌نظیر برای ارتقای فرآیندهای سیاست‌گذاری در ایران فراهم کرده‌اند. این فناوری‌ها امکان تحلیل کلان‌داده‌ها، بررسی الگوهای اقتصادی و اجتماعی، و ارائه توصیه‌های مبتنی بر داده را فراهم می‌کنند.

وی ادامه داد: مدل‌های یادگیری ماشین، شبکه‌های عصبی و پردازش زبان طبیعی، ابزارهایی کلیدی در اصلاح سیاست‌های عمومی محسوب می‌شوند. استفاده از این ابزارها، موجب اتخاذ تصمیم‌گیری‌های هوشمندتر و مبتنی بر داده خواهد شد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: چالش‌های پیاده‌سازی هوش مصنوعی در کشور، شامل مسائل زیرساختی، محدودیت‌های منابع انسانی و سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد هستند. به‌منظور رفع این چالش‌ها، تدوین راهبردهای اجرایی و ظرفیت‌سازی فناورانه ضرورت دارد.

وی افزود: این پژوهش نشان می‌دهد که استفاده مؤثر از AI در سیاست‌گذاری، موجب کاهش خطاهای انسانی، تخصیص بهینه منابع، ارتقای عدالت اجتماعی و بهبود بهره‌وری اقتصادی خواهد شد. بهره‌گیری هوشمند از فناوری‌های نوین، می‌تواند زمینه‌ساز تحقق الگوی ایرانی پیشرفت باشد.

بشیری در ادامه تصریح کرد: برای تحقق این اهداف، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوش مصنوعی، توسعه نیروی انسانی متخصص، و تدوین چارچوب‌های نظارتی ضروری است. حرکت به سوی سیاست‌گذاری هوشمند، مسیر دستیابی به توسعه پایدار را هموار خواهد کرد.

روندهای پدیدار شونده در هوش مصنوعی و پیامدهای آینده آن

دانشیار دانشگاه تهران هم با بررسی روندهای نوظهور در هوش مصنوعی، بیان کرد: سرعت توسعه این فناوری، تأثیرات گسترده‌ای بر جنبه‌های مختلف زندگی بشر دارد. وی معتقد است که تحلیل شبکه‌های تحقیقاتی و شناسایی خوشه‌های کلیدی پژوهشی، می‌تواند مسیرهای آینده این حوزه را روشن سازد.

هاشم آقازاده در بررسی این موضوع اظهارکرد: هوش مصنوعی با نفوذ فراگیر خود، در حال تغییر بنیادین جهان ماست. به‌منظور پیمایش بهتر در این چشم‌انداز متحول، شناخت روندهای تحقیقاتی و حوزه‌های پدیدار شونده، امری ضروری است.

وی ادامه داد: این پژوهش، مسیر تحول‌آفرین هوش مصنوعی را مورد مطالعه قرار داده و از طریق روش‌شناسی دقیق، خوشه‌های تحقیقاتی برجسته را شناسایی کرده است. تحلیل شبکه‌های علمی، با استفاده از معیارهای مرکزیت نزدیکی و ضرایب خوشه‌بندی، می‌تواند موضوعات کلیدی پژوهشی را نمایان سازد.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: تجزیه ‌و تحلیل محتوای مقالات مرتبط با این خوشه‌ها، تصویری دقیق از آینده تحقیقاتی هوش مصنوعی ارائه می‌دهد. رشد نمایی انتشارات علمی در این حوزه طی سال‌های اخیر، بر ضرورت توجه به روندهای نوظهور و پیامدهای آنها تأکید می‌کند.

وی افزود: با توجه به توسعه سریع این فناوری، سیاست‌گذاران و محققان باید رویکردی آینده‌نگر اتخاذ کنند. بهره‌گیری از تحلیل شبکه‌ای، امکان شناخت بهتر فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو را فراهم خواهد کرد.»

آقازاده در پایان تصریح کرد: «این پژوهش نشان می‌دهد که درک روندهای پدیدار شونده در هوش مصنوعی، نه‌تنها به پیش‌بینی آینده این فناوری کمک می‌کند، بلکه امکان هدایت تحقیقات و تصمیم‌گیری‌های راهبردی را نیز فراهم می‌سازد.

استاد دانشگاه تهران: همکاری بین المللی پیشران پیشرفت علم و فناوری در ایران است

استاد دانشگاه تهران و عضو اندیشکده علم مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با بررسی روند پیشرفت علمی و فناوری، بیان می‌کند که توسعه دانش و نوآوری، عامل اصلی رشد اقتصادی در عصر حاضر است. وی معتقد است که همکاری‌های بین‌المللی، توسعه منابع انسانی و تأمین پایداری ذهنی و فکری، سه محور اساسی برای جهش علمی و فناوری در کشور محسوب می‌شوند.

محمدرضا محمدی‌زاده در بررسی این موضوع اظهار داشت: «دگرگونی‌های ژرف عصر حاضر، دولت‌ها را بر آن داشته تا تدابیر ویژه‌ای برای پیشرفت علمی و فناوری اتخاذ کنند. این فرآیند، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب ابزارهای مناسب و ایجاد شرایط مطلوب برای توسعه علمی است.»

وی ادامه داد: اقتصاد دانش‌محور بر پایه تولید دانش و نوآوری بنا شده است. با این حال، تولید دانش بسیار پرهزینه بوده و با محدودیت‌های مالی، انسانی و اجتماعی مواجه است. هیچ کشوری نمی‌تواند به‌تنهایی در تمامی حوزه‌های علمی سرمایه‌گذاری کافی انجام دهد، لذا بهره‌گیری از رویکردهای مشارکتی و بین‌المللی ضروری است.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: پس از بررسی‌های اولیه، مشخص شد که عوامل متعددی در پیشرفت علمی و فناوری نقش دارند، اما سه عامل اصلی و محرک سایر زمینه‌ها شامل همکاری‌های بین‌المللی و قرار گرفتن در زنجیره دانش و فناوری جهانی، توسعه مغزافزار و منابع انسانی و پایداری بلندمدت در عرصه علمی با تأمین آرامش ذهنی و فکری هستند.

وی افزود: این پژوهش با تدوین پرسشنامه‌ای شامل ۱۱ محور اصلی و ۳۲ محور فرعی، نظرات نخبگان علمی و فناوری را بررسی کرده و تناسب این موارد با تدابیر سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است.

محمدی‌زاده در ادامه تصریح کرد: نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که توجه به پیشران‌های علمی و فناوری، می‌تواند مسیر جهش علمی کشور را هموار کند. امیدواریم یافته‌های این پژوهش، به برنامه‌ریزی عملیاتی و اجرای سیاست‌های توسعه علمی کمک کند.

چهاردهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به مدت ۲ روز و از روز گذشته با موضوع "تمهید مقدمات و الزمات اجرا "آغاز شد.