گروه جامعه آژانس خبری کارآفرینان اقتصاد - تحلیل آماری آتش سوزی های رخ داده در یک دهه اخیر در کشور نشان می‌دهد که ۹۵ درصد آتش سوزی های رخ داده عامل انسانی داشته و فقط ۵ درصد به عوامل طبیعی منتسب شده‌اند که اختلافات قومی و قبیله‌ای، تصرف اراضی ملی توسط افراد سودجو، نابود ساختن درختان توسط دامداران به منظور رشد بیشتر علوفه از علل اصلی آن به شمار می رود.

سهل‌انگاری کشاورزان در آتش زدن باقمیانده پسماندهای کشاورزی، بی مبالاتی گردشگران، چوپانان و شکارچیان، انجام پروژه‌های عمرانی با استفاده از مواد آتش زا که اقدامات احتیاطی در آنها رعایت نمی‌شود و پرتاب سیگار یا کبریت مشتعل در مسیر جاده‌ها توسط رانندگان و سرنشینان خودروها نیز از عوامل اصلی حریق‌های غیرعمدی انسانی است.

در خصوص عوامل طبیعی نیز می‌توان به بروز پدیده‌هایی نظیر صاعقه و رعد و برق، تغییر شرایط اقلیمی نظیر درجه حرارت و خشکسالی، افزایش تراکم پوشش گیاهی یکساله با بارش‌های بهاری و تغییر رژیم بارندگی از برف زمستانه به باران اشاره کرد.

لرستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد در صدر آتش‌سوزی‌ها

آخرین آمار مربوط به آتش سوزی در مناطق طبیعی ایران به اطلاعات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اختصاص دارد که وقوع این حوادث را تا تیرماه امسال بررسی کرده است؛ این آمار بیانگر افزایش ۲۷ درصدی تعداد و افزایش ۲۲۹ درصدی مساحت حریق رخ داده در مقایسه با مدت مشابه سال قبل است.

در این بازه زمانی ۴۴ درصد مساحت حریق رخ داده مربوط به مراتع، ۳۶ درصد مربوط به جنگل‌های طبیعی و بقیه مربوط به اراضی جنگلی و جنگل های دست کاشت بوده است.

در مجموع ۹۷ درصد مساحت کل حریق های رخ داده مربوط به رویشگاه‌های زاگرس استان‌های لرستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد به ترتیب با ۱۹۹۰ ، ۱۶۲۳ و ۱۰۳۸ هکتار بیشترین سطح سوخته را دارا بوده‌اند.

خشکیدگی پوشش گیاهی متراکم، وزش شدید باد در هنگام وقوع آتش سوزی، اختلافات قومی و قبیله‌ای و تجهیزات ناکافی عمده دلایل آتش سوزی‌های سال ۱۴۰۳ بوده است.

بر اساس گزارشی که به تازگی مرکز پژوهشهای مجلس منتشر کرده است، آمارهای جهانی نیز بیان می کند ایران از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ میلادی در مجموع ۸۷۴ هکتار از پوشش درختی خود را به دلیل آتش سوزی از دست داده که این میزان ۲۱ درصد کل کاهش پوشش درختی در کشور بوده‌است.

سال ۲۰۱۹ میلادی نیز سالی بوده که بیشترین تلفات پوششی درختی به دلیل آتش سوزی در این دوره ثبت شده به گونه‌ای که در این سال ۸۹ هکتار از پوشش گیاهی به علت آتش سوزی از دست رفته که معادل ۶۲ درصد از کل پوشش درختی از دست رفته در آن سال بوده است.

سنگینی سایه تغییرات اقلیمی بر سر رویشگاه زاگرس

نگاهی به نواحی رویشی درگیر در آتش سوزی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد آتش سوزی در ناحیه رویشی زاگرس به وقوع می پیوندد؛ این وضعیت را می‌توان به کمبود رطوبت هوا و میزان افزایش دما طی سالیان اخیر و تغییرات اقلیمی در این ناحیه نسبت داد. بقیه آتش سوزی‌ها یعنی ۲۷ درصد آن مربوط به نواحی رویشی ایران و تورانی، خلیج و عمانی و ارسبارانی است و تنها ۳ درصد مربوط به مناطق هیرکانی است.

این آتش سوزی‌ها از منظر پوشش زمین، ۳۵ درصد مناطق جنگل طبیعی، ۶ درصد مناطق جنگل دست کاشت، ۵۹ درصد مناطق مربوط به مراتع است.

از کل آتش‌سوزی‌های رخ داده در دهه اخیر ۷۹ درصد آتش سوزی‌ها سطحی بوده و ۱۵ درصد آتش سوزی تنه‌ای و تنها ۶ درصد مربوط به آتش سوزی تاجی است.

آمار ارایه شده توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نشان می‌دهد که در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ در مجموع ۲۰ هزار و ۳۷۸ فقره آتش سوزی رخ داده که در نتیجه آن ۱۸۳ هزار و ۶۰۸ هکتار از جنگل‌ها و مراتع دچار حریق شده است.

به این ترتیب طی این سالها به طور متوسط سالیانه ۲ هزار و ۳۸ فقره آتش سوزی در سطح ۱۸ هزار و ۳۶۱ هکتار به وقوع پیوسته است که در برخی سال‌ها همچون سال ۹۹ هم در فقره و هم در مساحت میزان آتش سوزی بسیار فراتر از میانگین ۱۰ ساله بوده که شرایط اقلیمی نظیر میزان بارش بهاری و تغییرات رژیم بارندگی و خشکسالی در این شرایط موثر بوده است.